De geschiedenis van haartransplantatie

De geschiedenis van haartransplantatie

Haartransplantatie en haarchirurgie hebben zich in de loop van de tijd ontwikkeld als wetenschap. Met de huidige haartransplantatietechnieken is een niveau bereikt waarmee fantastische resultaten gerealiseerd kunnen worden. Wist je dat de eerste pogingen om haar te transplanteren al werden gedaan in de 18e eeuw? 

Eeuwenlange ontwikkeling

Sinds de oorsprong van de mens, is er een fixatie met haar. Variërend van een matige interesse om het netjes te houden tot een obsessie om er perfect uit te zien. Iedereen begrijpt het belang van haar. Het heeft een culturele betekenis in bijna elke menselijke beschaving die op de planeet heeft bestaan. Al in de achttiende eeuw werden de eerste stappen gezet om haar op chirurgische wijze te herstellen, te verbeteren en te perfectioneren.

 

Haarverlies tegengaan

Haartransplantatie is een reeks medische procedures waarbij haar uit een deel van de hoofdhuid wordt gehaald en in een ander deel wordt geïmplanteerd. Zoals elke goede medische procedure zijn de huidige haartransplantaties het resultaat van een lang proces van onderzoek en verbetering.

We hebben kort de geschiedenis van haartransplantatie voor je op rij gezet, om je een idee te geven van hoe de mensheid in de loop der tijd heeft geprobeerd haarverlies te voorkomen. Onderweg zie je hoe haartransplantaties zich door de jaren heen hebben ontwikkeld en hoe de nieuwste versies van de procedure de vroegere methoden hebben verbeterd.

De allereerste haartransplantatie

De eerste gedocumenteerde activiteit die te maken heeft met het transplanteren van haar dateert uit het jaar 1822. De Duitse geneeskundestudent Johann Friedrich Dieffenbach voerde in Würzburg (Duitsland) samen met zijn mentor, professor dr. Don Unger, experimentele haartransplantaties uit bij zowel mensen als dieren. Dieffenbach transplanteerde onder meer een deel van zijn eigen hoofdhaar naar zijn arm. In zijn doctoraalscriptie beschrijft hij de transplantatie van dierlijk haar.

Beide arts-onderzoekers gingen er toen al vanuit dat dankzij haartransplantatietechniek kaalheid op den duur effectief kon worden behandeld. Zo zetten ze de eerste belangrijke stappen in de geschiedenis van het transplanteren van haar.

Kwakzalvers

De jaren daarna verstrijken echter zonder veel ontwikkeling op het gebied van haartransplantaties. Na de eerste, veelbelovende haartransplantatie van Unger en Dieffenbach worden in de loop van de negentiende eeuw nauwelijks nog haartransplantaties uitgevoerd. Er zijn in ieder geval geen gevallen bekend van geslaagde behandelingen uit die tijd. Toch is er wel aandacht voor kaalheid bij mannen. Medicijnmannen en kwakzalvers spelen hier handig op in met brouwsels en zogenaamde wondermiddeltjes die pretenderen om kaalheid te kunnen genezen.

Volgende poging

Het duurt jaren voordat weer een (gedocumenteerde) poging wordt gedaan om haar te transplanteren. In 1897 voert de Turkse arts Menahem Hodara een haartransplantatie-operatie uit om haarverlies door favus (een huidinfectie, ook bekend als ‘hoofdzeer’) te behandelen. Hij neemt hierbij haar en hoofdhuidweefsel van onaangetaste delen van de hoofdhuid en plaatst die op de door de infectie verlittekende huid, met succesvol resultaat.

1822: de allereerste haartransplantatie

De geschiedenis van haartransplantatie

Innovaties in Japan (1930-1940)

In de jaren dertig en veertig werden in Japan modernere chirurgische technieken voor haartransplantatie ontwikkeld. De Japanse dermatoloog Shojui Okuda ontdekt in 1939 dat door gebruik te maken van zogenoemde punch grafts (stukjes weefsel met haar) kale gebieden op de hoofhuid kunnen worden bedekt. De resultaten waren in die tijd natuurlijk nog lang niet zo natuurlijk als tegenwoordig.

Punch grafts

Aan Okuda’s onderzoek deden tweehonderd patiënten mee die in meer of mindere mate leden aan traumatische alopecia (kaalheid door lichamelijk letsel of brandwonden). Hij werkte aan haartransplantatietechnieken voor de wimpers, de schaamstreek en de wenkbrauwen.

Okuda perfectioneerde de punchgraft-techniek, waarbij kleine stukjes huid met haar van 1- 4 mm doorsnede werden getransplanteerd naar andere delen van het lichaam om daar haar te herstellen. De resultaten waren in die tijd natuurlijk nog lang niet zo natuurlijk als tegenwoordig.

 

Verdere verfijning

In de jaren veertig verfijnde de Japanse dermatoloog Tamura de punchgraft-techniek verder door het gebruik van incisies, waarmee het transplantaat in kleinere eenheden werd verdeeld. Dit zou uiteindelijk uitgroeien tot een belangrijke chirurgische methode op het gebied van haartransplantaties. Tamura’s methode had echter nog tientallen jaren nodig om mainstream te worden.

De geschiedenis van haartransplantatie

De eerste haartransplantatie voor mannelijke kaalheid

In 1952 voerde de New Yorkse dermatoloog Dr. Norman Orentreich de allereerste haartransplantatie operatie uit om mannelijke kaalheid te behandelen. Eerder ging men ervan uit dat getransplanteerd haar zich na verplaatsing zou gedragen als het oorspronkelijke haar in het kale ontvangstgebied en dus zou uitvallen. De transplantatie van Orentreich bewees dat dit niet het geval is: donorhaar uit gebieden van de hoofdhuid die niet vatbaar zijn voor erfelijke haaruitval, blijven op hun nieuwe plaats óók gewoon groeien.

Grondlegger

Orentreich stelde onomstotelijk vast dat het succes van een haartransplantatie voor een groot deel bepaald wordt door de immuniteit van donorgrafts voor het hormoon DHT (dat erfelijke kaalheid veroorzaakt). Dat betekende dat erfelijke kaalheid goed te behandelen was met een haartransplantatie. Daarmee legde hij de basis voor alle haartransplantatietechnieken die wij op dit moment kennen.

Dr. Norman Orentreich

De geschiedenis van haartransplantatie

Ontwikkeling in de twintigste eeuw

Gebaseerd op de eerdere innovaties uit de twintigste eeuw werden haarpluggen de meest gangbare vorm van haarherstellende chirurgie in de jaren vijftig tot tachtig van de vorige eeuw. Met haarpluggen van 2-4 mm grootte bereikten relatief gezien goede resultaten, hoewel ze zorgden voor een duidelijk zichtbare ordening: een haarverdeling die velen vergelijken met de haren van een pop.

 

Hair plugs

 

Strip-excisie en microtransplantatie

In de jaren tachtig van de twintigste eeuw werden twee nieuwe methodes voor haarherstel ontwikkeld. De eerste was strip-excisie, waarbij een strook huid met grafts van de achterzijde van het hoofd werd verplaatst naar een kaal deel van de hoofdhuid om daar de haargroei te herstellen. Een andere methode was het gebruik van zogenoemde micrografts: stroken donortransplantaat werden met behulp van een microscoop tot kleinere stukjes weefsel ontleed, die vervolgens werden getransplanteerd. Beide innovaties waren de voorlopers van de huidige technieken Follicular Unit Transplantation (FUT) en Follicular Unit Extraction (FUE).

Verfijning in de 21e eeuw

In de afgelopen twee decennia werden de FUT- en FUE-technieken verder verfijnd om de natuurlijke uitstraling van de haarlijnen te verbeteren. Er kwam ook veel meer aandacht voor hoe de grafts moeten worden geplaatst en gespreid om natuurlijke haargroei te simuleren. De ontwikkeling van deze technieken ging gepaard met de ontwikkeling en verbeterde technieken voor het efficiënt oogsten en behouden van grafts en het transplanteren op de juiste wijze.

De geschiedenis van haartransplantatie

FUT-methode

Follicular Unit Transplantation (FUT) oftewel de stripmethode (strip-excisie) beschouwt men tegenwoordig als een verouderde methode, al zijn er nog klinieken die deze techniek uitvoeren. Bij FUT wordt aan de achterzijde van het hoofd een strook huid net haren verwijderd. Nadat deze strook is weggenomen, hecht men de huid. De uit de huidstrook geoogste haarzakjes worden vervolgens getransplanteerd naar het kale gebied.

 

litteken na een FUT-behandeling

 

De FUT-behandeling is steeds minder populair: ze wordt over het algemeen niet bepaald als pijnloos ervaren en laat flinke littekens achter. Bij gemillimeterd haar is dat litteken duidelijk te zien. Alleen langer haar bedekt het litteken. Om die reden past men deze methode van transplanteren steeds minder toe.

Dit zegt de Nederlandse Haarstichting over FUT-haartransplantaties.

FUE-methode

Vanwege de serieuze littekenvorming na een FUT-behandeling werd een nieuwe techniek ontwikkeld: Follicular Unit Extraction (afgekort: FUE). Bij deze methode worden grafts met een holle naald een voor een uit het donorgebied aan de achterzijde van het hoofd gehaald en vervolgens teruggeplaatst op een andere plek, bijvoorbeeld bovenop het hoofd (kruin), in de haarlijn of in de inhammen. Ondanks dat dit plaatsvindt met een plaatselijke verdoving van zowel donor- als ontvangstgebied, is ook deze ingreep niet geheel pijnloos.

 

Voor- en nadelen van FUE

Een voordeel van FUE is dat door het verplaatsen van hele haarwortels een hoge haardichtheid behaald kan worden. De wondgenezing verloopt sneller dan bij FUT en littekens op het achterhoofd zijn minder goed zichtbaar. Er zijn ook nadelen: op de plekken waar het haar met haarwortel is weggenomen, groeit geen haar terug. Hierdoor kunnen kale plekjes op het achterhoofd ontstaan. Ook laat FUE kleine puntvormige littekens achter op de plek waar de haarwortels zijn weggenomen. Die zijn vooral zichtbaar als de haren gemillimeterd of kort gedragen worden. In vergelijking met FUT, is de FUE-techniek arbeidsintensiever en daardoor duurder.

 

Kleine puntvormige littekens en kale plekken na een FUE-haartransplantatie

Veelgemaakte fout: onnatuurlijke haarlijn

Een veelgemaakte fout bij haartransplantaties is een onnatuurlijke of te scherpe haarlijn die niet goed past bij het gezicht. Meestal is dit het gevolg van een gebrek aan ervaring of van een inschattingsfout van de arts. Er ontstaat dan bijvoorbeeld een te lage haarlijn of de haardichtheid of haarrichting past niet bij de rest van het haar. Haren worden niet in de juiste haargroeirichting geïmplanteerd of er wordt niet goed geluisterd naar de wensen van de cliënt. Soms is de haarlijn te laag voor je leeftijd: de lage haarlijn die je hebt op je twintigste, doet onnatuurlijk aan op je vijftigste. Het creëren van een mooie, natuurlijk ogende haarlijn vergt expertise en subtiliteit van de behandelaar.

 

Afbeelding met person, persoon, overdekt, kijkenAutomatisch gegenereerde beschrijving

Scherpe, onnatuurlijke haarlijnen na haartransplantatie

HaarStamcel Transplantatie (HST)

De meest sophisticated techiek van dit moment is HaarStamcel Transplantatie. HST is een verfijnde, gepatenteerde methode die is ontwikkeld door arts-onderzoeker dr. Coen Gho. Hij is de enige arts in Nederland die is gepromoveerd op de specialisatie HaarStamcelTransplantatie. De HST-techniek is ontstaan uit onderzoek dat Gho sinds 1995 doet op het gebied van stamcellen en tissue engineering in samenwerking met Erasmus University Rotterdam en diverse Europese brandwondencentra.

 

Haarherstel voor brandwondenpatiënten

HST werd voor het eerst toegepast bij brandwondenpatiënten, onder meer bij de slachtoffers van de nieuwjaarsbrand in Volendam. Door de verfijnde techniek en het gebruik van minuscule naaldjes is de behandeling namelijk uitermate geschikt voor patiënten met brandwonden en littekens. Sinds het succes bij brandwondenpatiënten wordt HST in een breder cosmetisch veld ingezet: de techniek maakt het mogelijk om op natuurlijke wijze haarlijnen, wenkbrauwen, snorren en baarden te reconstrueren.

 

Meer weten over HaarStamcelTransplantatie