Vrouwen schrikken zich vaak rot als ze opeens meer haar verliezen dan normaal. Toch is haaruitval bij vrouwen niet meteen reden tot paniek. Vaak is het tijdelijk van aard en als het haarverlies al structureel is, dan is daar vaak iets aan te doen.
Haargroeicyclus
Laten we even bij het begin beginnen: Hoe verloopt de normale haargroei bij vrouwen? Die verloopt in cycli: haargroeifasen die steeds herhaald worden.
Groeifase
De anagene fase, ook wel de groeifase genoemd, is de fase waarin nieuwe haargroei plaatsvindt. Gemiddeld groeit je haar 1,25 cm per maand en bevindt circa 90% van je haar zich in deze fase. Deze fase duurt zo’n drie tot vijf jaar, in sommige gevallen langer. Voor wenkbrauwen en wimpers is deze fase veel korter.
Overgangsfase
De katagene fase is de overgangsfase waarmee het einde van de groeifase wordt ingeluid. Gedurende deze fase trekt het haarzakje (of follikel) zich terug en maakt het zich los van de hypodermis (waar het zijn voedingstoffen van krijgt). De haarwortel verdwijnt en het worteleinde verandert in een knotachtige vorm. Deze fase neemt één tot twee weken in beslag en maar circa 1% van het haar bevindt zich in deze fase.
Rustfase
De telogene fase staat bekend als de rustfase van het haar en is de laatste fase van de haargroei cyclus. De telogene fase duurt zo lang als de volgroeide haar nodig heeft om uit te vallen. Haar dat zich in de telogene fase bevindt zal gewoonlijk in deze periode uitvallen, maar kan ook pas uitvallen nadat deze door de nieuwe haar in de anagene fase uit het haarzakje wordt geduwd. 10% van je haar zal zich in de telogene fase bevinden die gemiddeld drie tot zes maanden zal duren.
Repeat
Wanneer de telogene fase eindigt, breekt er weer een anagene fase van het haarzakje aan. De gehele haargroeicyclus, dus alledrie de fasen, herhaalt zich gemiddeld elke drie tot vijf jaar.
Overmatig haarverlies?
Elk mens verliest dagelijks zo’n 50-120 haren per dag. Dit is normaal en hier merk je doorgaans niets van. Als je meer haar dan normaal begint te verliezen of als je haar steeds dunner wordt, dan is het haargroeiproces verstoord. We spreken dan van overmatig haarverlies. Hoewel dit probleem veel voorkomt, verschillen de onderliggende oorzaken. De meest voorkomende oorzaak van overmatig haarverlies is erfelijke kaalheid (alopecia androgenetica of AGA). Dit geldt voor zowel mannen als vrouwen.
Lezen: 10 feiten over haaruitval bij vrouwen
DHT verkort de haargroeifase
Alopecia androgenetica ontstaat doordat de haarzakjes gevoelig zijn voor het hormoon dihydrotestosteron (DHT). De gevoeligheid van de haarzakjes voor DHT is voor zowel mannen als vrouwen erfelijk bepaald. Het DHT verzwakt de haarzakjes en verkort de groeifase van het haar van drie tot vijf jaar naar enkele maanden. Na elke groeifase wordt de nieuwe haar die uit het haarzakje groeit dunner (miniaturisatie), totdat het haarzakje afsterft en uiteindelijk geen haar meer terugkomt.
Erfelijke kaalheid bij vrouwen
Veertig procent van alle vrouwen krijgt op enig moment in haar leven te maken met erfelijke kaalheid. Vijftien procent van de vrouwen zelfs al vóór de menopauze, soms al op heel jonge leeftijd. Zo’n drie tot zes procent van de vrouwen jonger dan dertig lijdt aan erfelijke haaruitval. Boven de leeftijd van zeventig jaar heeft bijna elke vrouw een minder volle haardos.
Anders dan bij mannen vindt deze vorm van kaal worden gelijkmatig plaats, verspreid over de haaroppervlakte. Het haar wordt vanaf de kruin over de hele hoofdhuid stukken dunner. Uiteindelijk kan dit leiden tot blijvende kaalheid.
Andere oorzaken
Buiten erfelijke kaalheid zijn er veel oorzaken voor (tijdelijke) haaruitval bij vrouwen. Zo kan een verandering in de hormoonhuishouding (zwangerschap), ijzertekort, dieet of stress een rol spelen of kan er een aandoening aan ten grondslag liggen. Ook externe factoren, zoals het verven en strak vastbinden van het haar, kan haaruitval tot gevolg hebben. Daarnaast zijn er nog een heleboel andere mogelijke oorzaken te vinden.
Telogeen haarverlies
Een veelvoorkomende oorzaak van haaruitval bij vrouwen is telogeen haarverlies: haaruitval door stress of lichamelijke veranderingen. Hierbij volgt het haar de normale haargroeicyclus niet meer. Bij telogeen haarverlies stoppen ineens veel haren tegelijk met groeien. De haren komen in de overgangsfase en vervolgens in de rustfase of telogene fase. Haren in de telogene fase vallen na gemiddeld vier maanden allemaal tegelijk uit.
Acuut telogeen haarverlies
Er is een acute vorm en een chronische vorm van telogeen haarverlies. Bij de acute vorm van telogeen haarverlies is vaak sprake van een plotselinge of heftige lichamelijke verandering, bijvoorbeeld een bevalling, ernstige ziekte (kanker), periode van sterk verminderde voedselinname, narcose, stress of koorts.
Chronisch telogeen haarverlies
Houdt het haarverlies langer dan zes maanden aan, dan spreken we van chronisch telogeen haarverlies. De bekendste oorzaken hiervan zijn schildklierafwijkingen, bloedarmoede, bepaalde geneesmiddelen (zoals bloedverdunners, maagzuurremmers, pijnstillers, bètablokkers en chemotherapie), overmatige inname van vitamine A en ziekten aan onder meer de alvleesklier, lever en nieren.
De invloed van stress
Psychische stress kan telogene haaruitval veroorzaken. Hoge doses van de stresshormonen cortisol en adrenaline zorgen ervoor dat energie wordt vrijgemaakt door verbranding van vet en de productie van eiwit. Het lichaam is hierdoor klaar voor actie. Het is niet goed om lang in deze ´staat van paraatheid´ te verkeren. Langdurig hoge cortisol-levels zijn slecht voor het lichaam en ook voor het haar. Haarfollikels kunnen reageren op stress door verminderde groei of zelfs complete groeistop.
Haaruitval na stressvolle gebeurtenis
Dit merk je bijvoorbeeld aan haaruitval drie à vier maanden na een stressvolle gebeurtenis. Het haar kan dan uitvallen, soms in strengen. Als de oorzaak van de stress wegvalt, herstelt de haargroei doorgaans weer in de loop van acht tot twaalf maanden. Soms houdt het haarverlies langer aan. Als je aanleg hebt voor haaruitval, dan heeft stress een extra nadelige invloed.
Haaruitval in de overgang
Leeftijdsgebonden haaruitval ontstaat vaak in de overgang door veranderingen in de hormoonhuishouding. Je oestrogeen- en progesteronspiegels dalen dan en je krijgt een relatief hogere testosteronspiegel. Het blijkt dat leeftijdsgebonden haarverlies wordt beïnvloed door dezelfde factoren die ervoor zorgen dat je grijs wordt.
Erfelijk bepaalde aanleg
In het verouderingsproces wordt niet alleen de haar dunner, maar groeien ook minder haren uit één haarzakje. Dit proces staat onder invloed erfelijke en hormonale factoren. Met name de erfelijk bepaalde aanleg voor de gevoeligheid van het hormoon dihydrotestosteron (DHT) is hierbij bepalend.
