'Wat haarverlies kan doen met je hoofd en wat je ertegen kan doen'

Haarverlies is een rouwproces. Dat beweert Thomas Schoen makers (34) in zijn boek Kalen zonder balen. Wie haar verliest, verliest identiteit. Thomas legde zich erbij neer, veel mannen doen dat niet. Rond dat verzet is een miljarden industrie ontstaan van shampoos, pillen, laserhelmen, haar werken en transplantaties. En nee, mirakels bestaan niet. Maar sommige ingrepen komen aardig in de buurt.

1. De vaststelling: een serieuze klap
Eenennegentig: zo oud was de man die een paar jaar geleden binnenstapte bij Marcella Moors van lifestylesalon Bora Bora in Bree. De man was kaal en had zijn hele leven een pet gedragen om dat te verbergen; in zijn buurt noemde iedereen hem Jan Klak. Zijn vrouw was al een tijdje overleden en hij had nog één wens: een deftig haarwerk op zijn hoofd. “Zijn familie heeft hem dat uit het hoofd willen praten. Door te zeggen dat hij daar nu te oud voor was, dat achthonderd euro weggegooid geld was. Toen ik het op maat gemaakte haarwerk had geplaatst, begon de man te wenen. Dit is de mooiste dag van mijn leven, zei hij.” Voor Marcella
Moors, die al veertien jaar bezig is met haarwerken, was dat een les: haaruitval moet je ernstig nemen, of je twintig bent of honderd. “Ik ken mannen die hun kale plakken verborgen houden voor hun partner. Mannen die hun auto op een afstand parkeren wanneer ze ons komen bezoeken. Meestal hebben die mensen er al jaren over nagedacht, het internet afgezocht, dermatologen gezien. Het minste wat wij dan kunnen doen, is hun – bezorgdheid ernstig nemen. En nee, mirakels bestaan niet: haar dat weg is, is weg. Maar je kunt de levensduur van een haarwortel wel verlengen.”

Androgenetische alopecie: zo luidt de medische term voor ‘mannelijke kaalheid’. Een verwarrende term, want de aandoening treft zowel mannen als vrouwen. Zestig procent van de mannen krijgt er vroeg of laat mee te maken, bij de vrouwen is dat de helft. Twintig procent begint rond zijn twintigste te kalen, vijftig procent op zijn vijftigste. Mannelijke kaalheid is erfelijk, al krijgt een kalende vader niet automatisch een kalende zoon. Dermatoloog Thomas Maselis: “De manier waarop de aandoening zich manifesteert, is verschillend. Een vader kan op zijn 70 nog een behoorlijke haardos hebben, de zoon is misschien op zijn
50ste al kaal.” In zijn boek Kalen zonder balen vergelijkt Thomas Schoenmakers, in het dagelijks leven actief bij de fiets-vzw Pro Velo, haarverlies met een rouwproces. Er is de ontkenning, al dan niet gevolgd door woede. Dan is er de fase van de onderhandeling, waarin je in het verzet gaat. Mogelijk is er ook sprake van depressie en verdriet, uiteindelijk – hopelijk – aanvaarding.

Rouwen om haar dat uitvalt: voor wie er niet van wakker ligt, lijkt het vergezocht. Toch is het dat niet, zegt seksuoloog Alexander Witpas: “Het gaat niet om die pluk haar die je verliest, wel om het beschadigde beeld dat je van jezelf hebt. Het fysieke beeld van jezelf én het mentale beeld, de gedachte van aftakeling, ouder worden. Kale mannen worden vaak ouder geschat: dan is het niet raar dat zoiets je zelfvertrouwen aantast, dat je daar zelfs verdrietig van wordt. Kaalheid past in het rijtje lichamelijke veranderingen die bij veel van mijn cliënten moeilijk liggen: gewichtstoename, veroudering, een litteken.”

3. De drastische middelen: transplanteren

Een transplantatie dan maar? Met meteen de waarschuwing: 65 procent van de mannen die kaal worden, komen er niet voor in aanmerking. Je moet over voldoende ‘donorgebied’ beschikken: bij een transplantatie worden haarzakjes één voor één uit dat donorgebied – uit de haarkrans achterop het hoofd – verwijderd en herverdeeld over de onbehaarde gebieden. Dermatoloog Thomas Maselis voert geen transplantaties meer uit: “Te arbeidsintensief. Je verplaatst soms drieduizend haarzakjes waarvan er iets meer dan tweeduizend zullen overleven. Als een robot de transplantatie uitvoert, heb je betere resul taten: dan over leven er 2.700 tot drieduizend.”

Wie haartransplantatie zegt, zegt Turkije: het land werd het mekka voor medisch toerisme nadat het klassieke toerisme harde klappen had gekregen door de terreuraanslagen, een mislukte staatsgreep en een conservatief regime. Het land verwelkomt elk jaar 750.000 medische toeristen, waarvan tien procent voor haartransplantaties. BV’s als zanger Gunther Levi en chef-kok Wout Bru kwamen er openlijk voor uit dat ze in Turkije een nieuwe dos kregen. Het is vooral de prijs die aantrekt: het kan in Turkije tot 75 procent goedkoper dan hier. Via sociale media wordt massaal reclame gemaakt: op Instagram zwaait Hairtransplantforum (970.000 volgers) met een “99 procent succes rate” en bij Adonishairtrans.com (“quality is not a coin – cidence”) duurt een online consultatie amper vier klikken.

De Vereniging van Haarherstellende Chirurgie liet vorig jaar nog knipperlichten afgaan omtrent Turkije: er zijn verhalen van mensen die behandeld zijn door ongeschoold personeel, zelfs door taxichauffeurs en Syrische vluchtelingen. Volgens Ivann Vermeer van Esthetic Airlines zitten er prutsers in het vak, maar speelt er ook jaloezie. “Belgische artsen geven niet graag toe dat Turkse artsen even goede kwaliteit leveren, maar zij hebben even lang gestudeerd als hun Bel gische collega’s. We moeten daar niet flauw over doen: de prijs is een van de grootste redenen waarom patiënten liever naar Turkije gaan. De loonkost ligt daar een pak lager.” Zelfs als je voor je transplantatie een vliegticket en drie overnachtingen moet boeken? “Ja. Een behandeling kost 1.665 euro. Met vliegtuig, hotel en Nederlandstalige begeleiding erbij komt dat op 2.100 euro.”

5. De nieuwste revolutie: Haar Stamcellen

Eén techniek belooft meer dan een transplantatie of pigmentatie: nieuw, echt haar, dankzij de Haar Stamcel Transplantatie of HST-techniek, bedacht door de Nederlandse onderzoeker Coen Gho. Die zit met zijn Hair Science Institute net over de grens, in Maastricht. Gho ontwikkelde een techniek om haar te vermenigvuldigen. “We geven stamcellen een boost met voeding en plaatsen die terug in de huid. Eén haar wordt er twee, twee worden er vier, vier worden er acht. Klonen is dat niet, eerder vermenigvuldigen. We kunnen al haren klonen, al is het resultaat nog te variabel.”

Gerard Joling, Frans Bauer, Wesley Sneijder, Marco van Basten: dokter Coen Gho mag heel wat BN’ers tot zijn cliënteel rekenen. “Ook BV’s, maar daar moet ik discreet over blijven. Ik ken mensen die zo kaal waren als een biljartbal die nu weer haar hebben. De techniek is geschikt voor jonge mensen, die vaak de goedkoopste oplossing kiezen. Een HST-behandeling gaat van 4.400 euro tot 9.000 euro. Dat is niet goedkoop, maar het is een heel arbeidsintensieve techniek. Ontevreden cliënten hebben we niet. Tenzij ze een verkeerd verwachtingspatroon hadden.”

7. De duurzame optie: kaal zullen wij leven

Thomas Schoenmakers besefte pas hoe belangrijk zijn haar was toen het begon uit te vallen: “Ik had een volle bos halflang haar die mooi afbleekte tijdens de zomer. Ik was er trots op, maar na een tijdje kon ik mijn huid door mijn haar zien. Als het regende, zag ik eruit als een verzopen hond. Ik begon vermijdingsgedrag te vertonen. Ik herinner me nog dat een vriend van me een grote jacuzzi had waarin ik alles deed om niet kopje-onder te gaan. Ik begon te foefelen om toch keurig voor de dag te komen. Ik kamde mijn haar strategisch, probeerde het te fixeren met gel en wax.”

Thomas legde zich uiteindelijk neer bij zijn haarverlies: “Je haar bepaalt niet hoe mooi je bent of hoe goed je je voelt. Vijf maanden geleden heb ik tegen mezelf gezegd: Ofwel scheer ik mijn hoofd kaal, ofwel zie ik er voor de rest van mijn leven uit als een vogelverschrikker. Nu vind ik het heerlijk om mijn hoofd te scheren. Ik vind het ook mooier. Dat zeggen trouwens alle mannen die hun hoofd scheren: We zien er beter uit dan vroeger. Uiteindelijk krijgt een meerderheid van de mannen vroeg of laat te maken met dunner wordend haar of kaalheid. Dan vraag ik mij af: wie is er dan normaal, de man met of zonder haar?”